Historia duchowości chrześcijańskiej w zarysie

Gender

Różnica pomiędzy płcią biologiczną (sex) a płcią kulturową (gender) pojawiła się mniej więcej od 1980 roku w wyniku tendencji feministycznych w nauce. W perspektywie badań genderowych nie ma czegoś takiego jak „naturalne” określenie płci. To raczej płeć społeczna jest wynikiem procesów społecznych, a tym samym uwarunkowana jest czynnikami historycznymi oraz społeczno-kulturowymi. Służąca za podstawę tej perspektywy filozofia konstruktywizmu głosi, że wszelka rzeczywistość posiada struktury społeczne lub polityczne. Celem jest złamanie dominującego dualizmu myślenia świata zachodniego (męskość i kobiecość) oraz wytworzenie równouprawnienia między płciami na wszystkich płaszczyznach.

Powyższe tezy już od dawna funkcjonujące w polityce należy wprowadzić w dialog z chrześcijańskim obrazem człowieka. Tego ostatniego nie można odizolować od zasadniczego przesłania biblijnego – że człowiek został stworzony jako mężczyzna i kobieta. Wynika z tego polaryzacja i równość przy zachowaniu odmienności mężczyzny i kobiety. Równość i odmienność muszą za każdym razem dochodzić swoich praw („różnica nie powinna być ocenia w kategoriach wartości wyższej lub niższej”).

Duchowość chrześcijańska powinna sobie stawiać pytania w obliczu dyskusji genderowej:

„Duchowość mężczyzn” – „duchowość kobiet”. Czy taki podział w ogóle ma sens, a jeżeli tak, to na czym polega? A może jest zupełnie na odwrót: pragnienie „życia” na sposób duchowy owymi „różnicami” wymaga specyficznego ukształtowania płciowego?
Koedukacja. O ile celem pedagogiki chrześcijańskiej jest znalezienie duchowej tożsamości, to czy koedukacja jest w ogóle na miejscu?
Badanie mistyki. Gdyby współczesne badania mistyki poważniej traktowały wyniki badań genderowych, niektóre stereotypy byłyby nie do utrzymania.
Duchowość chrześcijańska musiałaby być „integracyjna”, a konkretnie: musiałaby pokonywać ustalenia patriarchalne i unikać jednostronnej feminizacji.

Chrześcijaństwo i religie świata

Religia mierzona występowaniem w dyskursie publicznym (islam, preambuła do konstytucji Unii Europejskiej itp.) wydaje się być tematem XXI wieku. Interesujące jest szczególnie pytanie o stosunek chrześcijaństwa do innych religii światowych. Wiara w jedyność Boga i jedyność Jezusa Chrystusa, Zbawiciela świata, stanowi istotę chrześcijaństwa: „I nie ma w żadnym innym zbawienia, gdyż nie dano ludziom pod niebem żadnego innego imienia, w którym moglibyśmy być zbawieni” (Dz 4,12). W interesie teologii, religii i misji chrześcijaństwa musi leżeć głębsze pojmowanie religii.

Kto pyta o duchowość z pozycji chrześcijańskiej spotyka się z religiami w postawie głębokiej czci i jednocześnie obstając przy kwestii prawdy, traktuje się poważnie. Należy przedyskutować następujące tematy:

Wieloreligijana modlitwa. Czy można razem się modlić? Światowe Dni Modlitwy o Pokój w latach 1986 i 2002 w Asyżu proponują model modlitwy wieloreligijnej („nie można razem się modlić, ale można być obecnym, gdy inni się modlą”).
„Ile zen zniesie chrześcijaństwo?” Czy chrześcijaństwo może zintegrować duchową praktykę, która wywodzi się z niechrześcijańskiego kontekstu? jedno spojrzenie na programy instytucji edukacyjnych ukazuje, że jest to już od dawna ogólnie przyjęte. Związana z tym dyskusja metodyczna jest prowadzona od 50 prawie lat. Czy metoda da się wydzielić i przekazywać, nie transportując z sobą leżącego u jej podstawy obrazu świata, człowieka i (o ile jest obecny) Boga?

Świat

Czy przyszłe pokolenia będą mogły nadal mieszkać na ziemi? Czy dożyjemy załamania klimatu? Samozagłada ludzkości jest tematem często pojawiającym się podczas publicznej debaty. Na różnych płaszczyznach funkcjonuje wiele inicjatyw na rzecz zachowania środowiska naturalnego. Związek z gospodarką światową (hasło: globalizacja) jest nadzwyczaj wyraźny i był już podkreślany przez ekumeniczny „soborowy proces na rzecz pokoju, sprawiedliwości i ochrony stworzenia”. Co mogłaby wnieść duchowość chrześcijańska?

Duchowość stworzenia. Zaduma nad wiarą stworzeń (nie jesteśmy stwórcami, lecz stworzeniem) nie może już traktować własnych wyobrażeń jako miary rzeczy. Duchowość chrześcijańskiego stosunku do świata żyje przez przyjmowanie i odpowiedź.

Profetyzm społeczny W kwestiach ekonomicznych i politycznych rozstrzyga się czy człowiek jest podporządkowany biblijnemu Bogu.
Asceza. Chrześcijaństwo ma, podobnie jak inne religie, bogatą tradycję ascetyczną. Jest tu konieczna praca tłumaczeniowa, aby pokazać szanse rezygnacji z konsumpcji.
Rady ewangeliczne. Ten, kto w duchu rad oddaje Bogu swoją przyszłość, oddając wszystko w Jego ręce, jest wolny, aby wnieść wkład w przyszłość kulturową.
„My” zamiast „ja”. Chrześcijańska duchowość communio zobowiązuje do solidarności.
Eucharystia. W Eucharystii istnieje zmysłowo doświadczalna najgłębsza więź miłującego Boga z umiłowanym przez Niego stworzeniem.

Strony: 1 2