Złożoność osobowości
Chociaż na terenie psychologii funkcjonuje wiele definicji osobowości, to jednak można odczytać następujące cechy wspólne: osobowość jest czymś bardzo złożonym i zawiera zarówno cechy wrodzone, jak i nabyte czyli środowiskowe oraz takie, które zostały ukształtowane własnym wysiłkiem. W osobowości można wyróżnić następujące zespoły cech: temperament, emocjonalność i uczucia, charakter, sfera poznawcza (uzdolnienia, inteligencja, zainteresowania),potrzeby, motywacja, system akceptowanych i odrzucanych wartości oraz bogata sfera własnych doświadczeń etc. Wymienione zespoły cech, ich nasilenie, konfiguracja i wzajemne powiązania stanowią o indywidualności, jedyności i niepowtarzalności każdej ludzkiej jednostki. Na tą jedyność i niepowtarzalność kładzie się duży nacisk, gdyż od niej wiele w życiu zależy. Tę inność trzeba umieć w sobie rozpoznać, ale także trzeba umieć rozpoznać inność każdego napotkanego człowieka. Każdy człowiek musi poznać swoją inność i autentyczność oraz swoją drogę wiodącą do dojrzałości czyli do pełni człowieczeństwa.
Osobowość nie jest luźnym zespołem wymienionych sfer, ale jest wewnętrzną organizacją, uporządkowaną i integrującą jedność w wielości. Jako przykład poglądów na temat osobowości przytaczam koncepcję Junga, gdyż jest ona bardzo pomocna w rozumieniu własnej osobowości. Istotę osobowości można, zdaniem Junga, wyrazić w następujących słowach: „Osobowość jest najwyższym urzeczywistnieniem wrodzonych właściwości. Jest dziełem najwyższej życiowej odwagi… jest skutkiem własnych wolnych i odpowiedzialnych wyborów…”. Osobowość rozwija się w ciągu całego życia, dlatego można mówić, że rozwój kieruje się ku pełni osobowości. Poziom osiągniętego rozwoju przejawia się nie tylko w cechach, ale przede wszystkim w czynach. Jung wyjaśnia, że osobowość nie może się rozwijać tak długo, jak długo człowiek nie wybierze z odpowiedzialnością moralną swojej własnej drogi. Moralna decyzja oznacza, że człowiek wybiera dla siebie drogę, która w jego przekonaniu jest najlepszą z możliwych dróg. Jeżeli się to nie stanie, to człowiek będzie musiał biernie przystosowywać się do różnych wymagań i trudno mu będzie być twórczym. Człowiek dojrzały musi mieć świadomość celów, które wybiera i które codziennie na nowo wybierać musi.
Więcej w książce: Świat ludzkich kryzysów – Aleksander Jacyniak SJ, Zenomena Płużek