Gdy się tak głębiej zastanowimy, jakie pytania dręczą dziś człowieka i świat, to może dojdziemy do wniosku, że nie zmieniły się one w całej historii ludzkości. Są to pytania fundamentalne: Kim jest Bóg i czym jest miłość?
Kim jest Bóg? Dla niektórych to pytanie jest mgliste, niejasne. Zasłania je świat materialny i fałszywie rozumiana wolność. Jednak dla ludzi, którzy szukają czegoś więcej, którzy są w bliższej więzi z Bogiem, pytanie: Kim jesteś Boże – pozostaje wciąż żywe.
Jednak dla większości ludzi centralne jest to drugie pytanie: czym jest miłość? Wielu nie interesuje się Bogiem, ale kogo nie interesowałaby miłość? Literatura, sztuka, teatr, film, muzyka…. Wszystko obraca się wokół miłości. Przeczuwamy, że miłość to jedyna ważna sprawa w życiu. W tym punkcie są zgodni wielcy mistycy i autorzy powieści.
My, chrześcijanie, nie musimy oddzielać tych dwu pytań. Bo wiemy, ze stanowią jedno. Bóg jest miłością. Św. Augustyn powie, że miłość jest konsekwencją poznania. To stwierdzenie odnosi się też do Boga. Gdy kontemplujemy Boga, gdy wpatrujemy się w oblicze Chrystusa, poznajemy Go poprzez ewangelie, pozwalamy, by zapuszczał w naszym życiu swe korzenie – zaczynamy powoli rozumieć, czym jest miłość. I odwrotnie, gdy staramy się żyć miłością, czynić dobro, kochać naszych bliźnich – wtedy Bóg odsłania przed nami swoje oblicze. Gdzie miłość wzajemna i dobroć, tam znajdziesz Boga żywego.
Słyszeliśmy przed chwilą jeden z piękniejszych fragmentów Ewangelii św. Jana. Poprzez obraz Jezusa umywającego nogi uczniom św. Jan chce nam powiedzieć – kim jest Bóg i czym jest miłość.
1. Uczymy się dziś, w Wielki Czwartek, że Bóg jest inny niż myślimy. Przede wszystkim Bóg jest ofiarny. Oddaje swoje życie za nas. Chce być pokarmem i napojem w naszej drodze do Ojca. Eucharystia i umywanie nóg mówią o Bogu to samo, ale w różny sposób. Bóg chce być naszym sługą w najbardziej radykalny sposób. Klęka przed człowiekiem i umywa mu nogi. Jezus opisuje Królestwo Boże w obrazie uczty weselnej, na której wszyscy zasiądziemy do stołu, a On sam będzie nam usługiwał. Bóg służy. Nie łamie naszej wolności, nie zmusza do niczego, nie wymaga podporządkowania. Przeciwnie, prosi, by móc wszystko dla nas uczynić. Nie ma niczego, czego nie chciałby nam dać. Daje samego siebie – do końca. Umiłowawszy swoich na świecie, do końca ich umiłował.
Św. Jan w swojej ewangelii często mówi o chwale Bożej. Już w pierwszym rozdziale pisze: oglądaliśmy Jego chwałę (J 1, 14). Ta chwała Jezusa objawia się także na weselu w Kanie Galilejskiej, gdy Jezus czyni cud – służy w pokorze człowiekowi. Ale chwała Jezusa objawia się najpełniej w Jego godzinie – gdy cierpi i umiera dla nas. My zwykle kojarzymy chwałę ze czcią, władzą, prestiżem, sukcesem. Bóg – nie! Jego chwała to chwała miłości. Bóg jest tak chwalebny, że całkowicie się wydał, ofiarował.
W naszym społeczeństwie można dziś zauważyć taką wręcz modę na narzekanie. Narzekamy niemal na wszystko. I coraz częściej przedmiotem naszych narzekań jest Bóg. Wszystko jest błędem Boga. Bóg jest odpowiedzialny za każde cierpienie i zło. Albo jest kimś tajemniczym, żyjącym poza naszym światem i nie troszczącym się o nas, albo jest Bogiem bezbronnym, który nie potrafi zaingerować.
Dzisiejsza liturgia pokazuje nam, że Bóg jest Inny. Bóg chce nam służyć. Czy można oskarżać Boga, który czyni siebie pokarmem i napojem? Czy można oskarżać Boga ukrzyżowanego?
2. Jeżeli w jakimś stopniu zrozumiemy, że Bóg jest miłością i chce nam służyć, możemy podjąć drugi krok – pozwolić, aby nam usługiwał. W rzeczywistości, często trudno nam przyjąć służbę od Boga. Mówimy, albo postępujemy jak Piotr: Nie, nigdy nie będziesz umywał mi nóg.
Nie chcemy być od Boga zależni. Wolimy radzić sobie sami. Dzisiaj ideałem staje się niezależność, fałszywie rozumiana wolność. Sami wiemy, co dla nas najlepsze. Sami rozumiemy istotę szczęścia i potrafimy najlepiej zrealizować siebie i swoje życie. Bóg nie jest nam potrzebny. Niestety, to, co dziś dzieje się na świecie, jest konsekwencją odrzucenia służby Boga.
By móc duchowo wzrastać, musimy jak Piotr, zaakceptować służbę Boga – to znaczy pozwolić Mu działać i kochać; pozwolić Mu żyć w nas.
3. Jest jeszcze trzeci krok, do którego prowadzi nas dzisiejsza ewangelia. Tym krokiem jest nasze służenie Bogu. Uczniowie Jezusa, apostołowie są pierwszymi kapłanami, którzy kontynuują umywanie naszych nóg, czyli oczyszczanie nas z grzechów. Kontynuują także karmienie nas Ciałem Jezusa. Wielki Czwartek jest w szczególny sposób dniem kapłanów. Kiedy Jezus przemienił chleb i wino w swoje Ciało i Krew, powiedział nie tylko: bierzcie, ale także: to czyńcie na moją pamiątkę. I te słowa dotyczą każdego z nas. Wszyscy jesteśmy wezwani, aby to czynić. Wszyscy jesteśmy wezwani, aby być jak Jezus, aby czynić jak Jezus – stawać się chlebem i winem, dla tych, którzy są głodni i spragnieni.
Misterium Wielkiego Czwartku daje nam głęboki wgląd w istotę Boga i pozwala zrozumieć, czym jest prawdziwa miłość. W Betanii, w domu przyjaciół Jezusa znajduje się dzisiaj przepiękne sanktuarium, które nazywa się po prostu Domem, a w nim jest mozaika przedstawiająca legendę związaną z ptakami ciernistych krzewów. Legenda ta mówi, że kiedy matka wysiaduje pisklęta, samiec cały czas troszczy się o nią, zdobywając pokarm i umilając jej czas śpiewem. A gdy wyklują się młode, wyśpiewuje najpiękniejszą pieśń swojego życia, a potem przebija serce w ciernistych krzewach i umiera.
Ta legenda mówi o Jezusie – Bogu-Człowieku, który pozwolił przebić swe serce z miłości do nas. Ale mówi też o ludzkiej miłości. To, co najpiękniejsze i najcenniejsze rodzi się w bólu i cierpieniu. Nie ma miłości bez bólu i cierpienia. Miłość prawdziwa to nie szukanie siebie ani cudowne uczucia. Prawdziwa miłość –to przebijanie własnego ja, własnego egoizmu, to obumieranie sobie, oddawanie wszystkiego, co się posiada Temu, kogo się kocha.
Nikt nie ma większej miłości od tej, gdy ktoś życie swoje oddaje za przyjaciół swoich (J 15, 13).