Proces rozeznawania wspólnotowego
Założenia rozeznawania wspólnotowego
Bóg objawia swoją wolę nie tylko poszczególnym osobom, ale także całym wspólnotom (w najszerszym pojęciu tego słowa). Jak w życiu jednostki znalezienie woli Bożej wymaga zaangażowania duchowego, podobnie również dzieje się w życiu całej wspólnoty. Znalezienie woli Pana Boga wymaga podjęcia trudu rozeznawania duchowego przez całą wspólnotę, a nie tylko przez jej przełożonych czy też duchowych animatorów. Nawet jeżeli decyzje we wspólnocie podejmuje przełożony, to jednak udział w rozeznawaniu winien posiadać każdy jej członek. Nikomu we wspólnocie nie powinno być obojętne, czy jego wspólnota – a tym samym on sam – żyje zgodnie z wolą Pana Boga. Rozeznawanie wspólnotowe zakłada u poszczególnych członków wspólnoty zdolność osobistego rozeznawania duchowego. Poziom rozeznawania wspólnotowego jest bowiem uzależniony od poziomu rozeznawania duchowego poszczególnych członków wspólnoty. Do rozeznawania wspólnotowego, podobnie zresztą jak do rozeznawania osobistego, konieczna jest postawa wolności wewnętrznej oraz postawa wiary w działanie Ducha Świętego zarówno w poszczególnych członkach wspólnoty, jak również w całej wspólnocie. Cała wspólnota we wszystkich członkach winna chcieć odnaleźć wolę Pana Boga odwołując się do znaków, które On sam daje. Poza aktywnością osobistą każdego z członków wspólnoty (modlitwa osobista, refleksja, słuchanie Słowa Bożego, słuchanie bliźnich) do rozeznawania wspólnotowego konieczna jest także aktywność wspólnotowa: wzajemna akceptacja oraz umiejętność wspólnotowego dzielenia się doświadczeniem rozeznawania osobistego. Chodzi w tym o rzeczywistą, a nie tylko pozorną otwartość na drugich. Jeżeli członkowie wspólnoty nie umieliby akceptować siebie nawzajem oraz wyrażać w wolności własnych opinii, lepiej byłoby nie podejmować rozeznawania wspólnotowego. Rozeznawanie wspólnotowe nie wymaga jednomyślności wszystkich członków, ale jedynie rzeczywistego pragnienia znalezienia woli Bożej oraz otwarcia się na działanie Boga nie tylko we własnym sercu, ale także w sercach bliźnich. Otwarcie się na Boga, który działa w każdym ludzkim sercu, pozwoli całej wspólnocie kroczyć wspólną drogą, którą pokazuje Bóg całej wspólnocie.
Rola rozeznawania wspólnotowego nie ogranicza się jedynie do rozwiązywania praktycznych problemów wspólnoty, jak np. podjęcie decyzji w sprawie prowadzenia pewnych prac apostolskich czy dokonania wyboru określonych form i środków działania. Rozeznaniu wspólnotowemu można także poddać życie duchowe we wspólnocie, praktykowanie rad ewangelicznych, życie modlitwy, itp. Rozeznawanie duchowe uwrażliwia zarówno całą wspólnotę jak i poszczególnych jej członków na szukanie woli Boga zarówno w życiu wspólnotowym jak i osobistym.
Etapy rozeznawania wspólnotowego
- Zbieranie informacji
W pierwszym etapie rozeznania wspólnotowego chodzi najpierw o wypowiedzenie się każdego z członków wspólnoty o tym, co wie na temat, który jest przedmiotem rozeznania. Zbieranie informacji ma pomóc określić ściśle problem, który ma się stać przedmiotem rozeznania oraz określić wszystkie racje „za” i „przeciw” w rozeznawanej sprawie. Można radzić uczestnikom rozeznania, aby notowali sobie informacje, które są podawane przez poszczególnych członków wspólnoty; ważne to jest szczególnie wówczas, kiedy rozeznawany problem posiada doniosłe znaczenie dla danej wspólnoty. - Modlitwa osobista członków wspólnoty nad wszystkimi zebranymi racjami „za” i „przeciw”
Winno się zachęcać członków wspólnoty, aby w osobistej modlitwie i refleksji najpierw szli w kierunku, w którym czują większy opór wewnętrzny. Potrzebna jest tutaj wrażliwość serca, dzięki której człowiek byłby zdolny pokonać rodzący się opór (uprzedzenia emocjonalne i intelektualne) i pozwolić się prowadzić w tym kierunku, w którym pragnie tego Duch Święty. Każdy z członków w czasie osobistej modlitwy i refleksji formułuje swoje racje „za” i „przeciw”. Ważne jest pisemne sformułowanie swoich przemodlonych racji, aby w trakcie dzielenia się nie ulegać wpływom innych. Nie chodzi bowiem o to, co się dostrzega w trakcie wspólnego spotkania, ale o racje, które są wynikiem osobistej refleksji i modlitwy. - Wymiana we wspólnocie
Następnie wszyscy członkowie wspólnoty dzielą się odkrytymi racjami „za” i „przeciw”. To dzielenie się we wspólnocie winno ograniczyć się jedynie do wypowiedzenia zasadniczych racji. Na tym etapie nie należy opisywać samego procesu dochodzenia do odkrycia podawanych racji czy też osobistych przeżyć związanych z ich poszukiwaniem. Opowiadanie o swoich przeżyciach może bowiem na tym etapie rozeznania rozmywać jasne widzenie zasadniczych racji „za” i „przeciw”.
Wymiana we wspólnocie nie jest też dyskusją. Chodzi jedynie o wypowiedzenie swoich racji, a nie potwierdzanie czy też podważanie racji innych osób. Każdy z członków wspólnoty winien słuchać z uwagą racji innych.
Nie trzeba też dawać długich komentarzy do przedstawionych racji. Przedstawić raczej krótko: Jestem „za” dla następujących racji lub też jestem „przeciw” dla następujących, albo widzę następujące racje „za” i „przeciw”. - Druga przerwa na osobistą modlitwę i refleksję
Po wypowiedzeniu odkrytych racji „za” i „przeciw” członkowie wspólnoty po raz drugi w osobistej modlitwie i refleksji rozważają odkryte przez siebie racje konfrontując je z racjami podanymi przez innych członków wspólnoty. Od nowa na piśmie formułują racje „za” i „przeciw”. - Druga wymiana wspólnotowa
W kolejnym spotkaniu całej wspólnoty poszczególni członkowie wypowiadają po raz drugi – w podobny sposób jak za pierwszym razem – swoje racje „za” i „przeciw”. - Kolejna przerwa na osobistą modlitwę i refleksję
Na tym etapie rozeznawania wspólnotowego czas modlitwy i refleksji może być wydłużony. Jeżeli to możliwe, dobrze jest kolejne wspólne spotkanie odłożyć do dnia następnego. - Dzielenie się doświadczeniem osobistego rozeznania
W kolejnym wspólnym spotkaniu chodzi o podzielenie się z innymi osobistym doświadczeniem przeżytym na modlitwie i w czasie całego dotychczasowego rozeznania. Tu już nie chodzi tylko o przedstawienie racji, ale o dzielenie się wewnętrznym procesem rozeznania. Dla wspólnoty jest to doskonała okazja, aby pełniej poznać siebie nawzajem i przez to lepiej siebie rozumieć(14). Dzielenie się osobistym doświadczeniem nie powinno przeradzać się w dyskusję i polemikę z innymi. Ważne jest, aby każdy z uczestników słuchał innych z uwagą. Przyczyną pewnej jałowości wielu wspólnotowych spotkań jest przeradzanie się ich w dyskusję, w czasie której członkowie nie uwzględniają racji i odczuć bliźnich. - Kolejny czas na osobistą modlitwę i refleksję przed podjęciem wspólnej decyzji
Na tym etapie rozeznania wspólnotowego ważną jest modlitwa prośby wszystkich członków wspólnoty o to, by w swoich decyzjach nie kierowali się jakimiś nieuporządkowanymi potrzebami i uczuciami, ale rzeczywistym poszukiwaniem woli Bożej. - Głosowanie
Całe rozeznawanie wspólnotowe może zakończyć się głosowaniem. Sposób głosowania (o ile nie jest przewidziany przez prawo, którym kieruje się wspólnota) może ustalić uprzednio sama wspólnota. Wyniki głosowania nie muszą być oczywiście podjęciem ostatecznej decyzji, ale pewnym przygotowaniem do decyzji w rozeznawanej sprawie. Może podjąć ją, np. animator lub przełożony wspólnoty. Rola wyników głosowania będzie zależeć od ustaleń prawnych poszczególnych wspólnot oraz od przyjętych przez wspólnotę założeń przed rozeznaniem.