1] Scr I 10 – 11.
[2] FN IV 868 n. 154.
[3] Scr I I 452, 454, 491; FN I 114, 587, 700- 701 n. 296.
[4] Scr I 639; por. FN I 559, 726.
[5] FN I 136; Scr I 197- 198, 389; por. Exer 22.
[6] Nadal II 15, 50. – Kardynał Gian-Pietro Carafa, późniejszy Paweł IV, był niechętny Ignacemu od czasu jego pobytu w Wenecji (1536 r.); Loyola naraził mu się listem, w którym niebacznie ośmielił się skrytykować sposób pojmowania ubóstwa w zakonie Teatynów; Carafa był współzałożycielem tego zakonu; zob. Ep I 114- 118; FN I 492- 493, 497, 712.
[7]P. M. Baumgarten, Ordenszucht und Ordensstrafrecht, t. I, Traunstein 1932, passim; L. Marcuse, Ignatius von Loyola, Amsterdam 1935.
[9] Scr I 424 n. 32; FN I 588 n. 105.
[10] H. Rahner SI, Die Grabschrift des Loyola, StimZ 139 (1947) 321- 337; zob. Rahner (I) 422- 440. Cytując podajemy strony z art. w Stimmen.
[11] G. Fessard SI, La Dialectique des Exercices de S. lgnace de Loyola, Paris 1956, s. 164- 177.
[12] Fessard, dz. cyt., s. 167.
[13] Rahner, art. cyt., s. 321; Fessard, dz. cyt., s. 170.
[14] Fessard, dz. cyt., 170- 172.
[15] Rahner, art. cyt., s. 321- 322; Fessard dz. cyt., s. 171.
[16] Rahner. art. cyt., s. 322; Fessard, dz. cyt., s. 170- 171.
[17] Imago primi saeculi, s. 280- 282.
[18] Imago, s. 280. U Fessarda facsimile i przekład francuski.
[19] Dla Ignacego pobożność to szukanie Boga we wszystkim, a więc otwartość i dążenie; zob. Nadal IV 651; FN I 504 n. 99.
[20] Zob. FN IV 896 n. 193; Scr I 539 n. 24.
[21] Exer 23 (koniec Fundamentu); zob. Const [622].
[22] Podobna postawa u Daga Hammarskjolda: „Trzeba dać wszystko za wszystko”. Drogowskazy, s. 86; por. s. 105, 121.
[23] Fessard, dz. cyt., s. 170 nota 1.
[24] Tamże, s. 169.
[25] Por. Erich Fromm, Szkice z psychologii religii, Warszawa, Książka i Wiedza, 1966, s. 75- 99. Zdaniem Fromma tylko miłość jest prawdziwym i zdrowym rozwiązaniem problemu ludzkiej egzystencji, stosunku człowieka do człowieka, do świata, do całej rzeczywistości.
[26] Rahner, art. cyt., s. 325- 327. Por. Hammarskjold, Drogowskazy, s. 99- 100: „Strzeż się, by nie pogrążyć się aż tak, byś godził się żyć poniżej jasnej powierzchni tego, co naturalnie ludzkie, i byś nie wznosił swego sztandaru – w próżni »wyższości«”…
[27] Zdanie Ignacego: „Jak brzydnie mi ziemia, gdy patrzę w niebo” (FN IV 94) i Kontemplacja o miłości (Exer 230- 237), gdzie to, co ziemskie, jest pełne odblasku i obecności Boga.
[28] Rahner, art. cyt., s. 327. – Holderlin, Samtliche Werke, t. II, s. 498.
[29] Rahner, art. cyt., s. 328.
[30] Fragment t e n w przekładzie M. J a s t r u n a :
„.Gdyż podobnie jak Mistrz / Chodziłem po ziemi,
Spętany orzeł… / Tak jest na jego podobieństwo
Spętana dusza bohaterów. / Poeci muszą nawet /
W uduchowieniu być światowi.
Fryderyk Hölderlin, Poezje wybrane,
Warszawa, PIW, 1964, s. 95- 96.
Podobnym natchnieniem chrześcijańskim nasycony jest wiersz Patmos; zob. Poezje, s. 101: „Bliski jest / I trudny do uchwycenia / Bóg… nigdy / Dość nie miał słów dla wyrażenia / Dobroci i dla pociechy, gdy widział / zagniewane oblicze świata”. Poeta mówi o Chrystusie. – Zob. Rahner, art. cyt., s. 329; Fessard, dz. cyt., s. 172.
[31] Const [2881; por. Nadal IV 651.
[32] Rahner, a r t . cyt., s. 329.
[33] Chron I 10- 11.
[34] FN I 231; por. świadectwo Layneza: „Będąc jeszcze na świecie, odznaczał się bystrością umysłu, wybitną roztropnością i gorącym sercem” (FN I 72 n. 2).
[35] FN I 291, 402, 422.
[36] FN I 404- 406, 610. – FN II 123, 163, 193, 239- 240, 406, 526.
[37] K. Rahner SI, Die ignatianische Mystik der Weltfreudigkeit, Z AM 12 (1937) 121- 137.
[38] FN I 305 ( egzorta wygłoszona w Hiszpanii w 1554 r.).
[39] Const [813- 814].
[40] Nadal IV 651- 652.
[41] Zob. K. Truhlar SI, La découverte de Dieu chez S. lgnace pendant les dernières années de sa vie, RAM 24 (1948) 313- 337.
[42] Const [723]. – Zob. Nadal IV 674; E. Coreth SI, In actione contemplativus, ZKTh 76 (1954) 55- 82.
[43] Nadal IV 646, 674.
[44] Scr I 515 n. 15; FN II 476; FN III 430.
[45] Const [622].
[46] Scr I 355- 356; FN IV 410 n. 36.
[47] Nadal IV 651.
[48] Scr I 399, 470; FN III 635.
[49] Scr I 349, 470.
[50] FN I 460; FN IV 194 n. 75.
[51] Ep I 297; FN I 51- 54.
[52] Rahner, art. cyt., s. 330.
[53]Scr I 397; FN I 638; FN II 334; FN III 563; FN IV 746 n. 13.
[54] Napomnienie Ignacego: „Powinniście zadawalać się tym tylko, co lepsze” (Ep XII 252).
[55] Ep XII 679.
[56] Zob. art. K. Rahnera SI, L’honneur de Dieu toujours plus grand, Christ 54 (1967) 231- 232; zob. Bibliograf. n. 534.
[57] Scr I I 852, 999.
[58] Nadal IV 646.
[59] Const [288]. – Exer 233.
[60] Exer 23, 39. – Zob. Sobór Wat. II, Gaudium et spes n. 36.
[61] Exer 95, 98; por. Łk 24, 26; 1 Kor 15, 28.
[62] Ep I 498.
[63] Exer 230 – 237.
[64] Ep I 496.
[65] FN I 136.
[66] Nadal IV 651; FN I 305.
[67] Scr II 111. – Zob. Scr II 425- 426, świadectwo św. Filipa Neri.
[68] FN II 123.
[69] MI Const I 101.
[70] FN III 164; Scr I 486- 487; 513- 514.
[71] FN I 426; FN II 538; FN IV 158- 160.
[72] Erazm, Rozmowy potoczne, Warszawa, Czytelnik, 1962, s. 11- 15, 101- 139; zob. Brodrick (I) 1 30- 31; Brodrick (II) 148- 150.
[73] Scr I 242, 472; FN I 636- 637.
[74] FN I 650 n. 207.
[75] Scr I 195, 423.
[76] Scr I 519; Ep IV 558- 559; FN IV 896 n. 193.
[77] Scr I 466. – Zob. C. Kneller SI, Ein Wort des hl. Ignatius, ZAM 3 (1928) 253- 257.
[78] Scr I 379; Scr II 571, 850. – Zob. Imago primi saeculi, s. 280.
[79] Stromata 7. 3, 18, 2 (PG 9, 423; por. 427 pod koniec).