I. WSTĘP
Na początku uwaga metodologiczna. Tematem tej konferencji jest strapienie duchowe. To pojęcie ma różne określenia w zależności od danej szkoły duchowości. Ja ograniczę się do św. Ignacego, twórcy książeczki Ćwiczeń duchowych (CD). W CD św. Ignacy podaje dwie serie reguł rozeznawania duchowego: jedna dla pierwszego Tygodnia odprawiających rekolekcje, a II – dla drugiego Tygodnia. W czasie tej konferencji zajmiemy się niektórymi punktami reguł I Tygodnia – numery 314- 327. Ponadto polecam książkę o. Silvano Fausti: Okazja czy pokusa. Sztuka rozeznania i podejmowania decyzji.
W naszym życiu duchowym doświadczamy różnych poruszeń, odczuć, doświadczeń. I rodzi się pytanie, jak je ocenić? Jak rozpoznać ich źródło? Jak rozpoznać, które wewnętrzne doświadczenia są naszymi emocjami, które pochodzą od Boga, a które podsuwa nam szatana?
Nasze życie duchowe jest czasem podejmowania ciągłych decyzji. Jednak podjęcie decyzji często napotyka na rozdźwięk. Człowiek chce dobrze, czuje się pociągany przez łaskę, ale wybiera na sposób cielesny, światowy. Św. Paweł stosuje tutaj rozróżnienie: człowiek według ciała, czyli człowiek, który idzie za pożądaniami, zmysłami, kieruje się często instynktem, żądzami zmysłowymi; i człowiek według ducha, czyli człowiek żyjący według Ducha Jezusa Chrystusa. W liście do Galatów pisze: postępujcie według ducha, a nie spełnicie pożądania ciała. Ciało bowiem do czego innego dąży niż duch, a duch do czego innego niż ciało (Ga 5, 16n).
Na człowieka i jego życie ma wpływ nieprzyjaciel Boga i ludzi. Biblia określa go słowem szatan lub ojciec kłamstwa (w terminologii św. Ignacego zły duch); ma również wpływ Duch Święty. Niektórzy autorzy mówią o działaniu duchów dobrych i odnoszą ten termin do aniołów i działania samego Boga. Ignacy Loyola używa określenia duch dobry.
Umiejętność rozróżniania, jaki duch w nas działa nie należy do rzeczy łatwych. W normalnej sytuacji, gdy następują różne stany, odczucia, poruszenia nie zawsze możemy jasno rozeznać, które z nich pochodzą od Boga. Potrzeba tutaj pewnego duchowego doświadczenia. Bóg komunikuje się z nami i przemawia w dość złożonych sytuacjach naszej egzystencji, nie przemawia tylko raz i w sposób całkowicie zrozumiały. Przemawia raczej w sposób permanentny, poprzez różne poruszenia, myśli, natchnienia, pragnienia czy wydarzenia, które mogą być zrozumiałe jedynie przez serce, które poszukuje Boga.
Św. Paweł zalicza rozeznanie duchowe do charyzmatów, a więc szczególnych darów Boga. Tylko człowiek, który wsłuchuje się w słowo Boże, by ciągle na nowo na nie odpowiadać, jest zdolny rozpoznać działanie Boże w swoim życiu. Zdolność duchowego rozeznania jest dyspozycją dojrzałej wiary, słuchania i gotowości odpowiadania. Jest więc ono możliwe w życiu człowieka wolnego, oczyszczonego, który dokonał fundamentalnego wyboru, a więc wyboru Boga.